Menşe Şahadetnamesi

Eşyanın Menşe Kavramı Nedir?

Üzerinde anlaşılan uluslararası bir tanım olmamasına rağmen “menşe”, “bir eşyanın ekonomik milliyeti”  olarak tanımlanabilir.
Kara suları da dâhil olmak üzere, tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eşya o ülke menşelidir. Ancak, eşyanın başka bir memlekette değişiklik ve işlem görmesi veya üretimin birden fazla ülkede gerçekleştirilmesi halinde eşya başka bir menşei kazanabilir.  Eşyanın menşei, eşyanın tercihli olmayan menşei ve eşyanın tercihli menşei 44458 Sayılı Gümrük Kanunun 17 ila 21. Maddelerinde ve yönetmelikte düzenlenmiştir.
İran, Irak, Yemen, BAE, Lübnan, Kuveyt, Suudi Arabistan, Sırbistan, Karadağ, Hindistan, Güney Afrika Cumhuriyeti, KKTC, Çin, Cezayir, Libya, Meksika, Malezya vb. ülkeler ve AB üyeleri, EFTA Ülkeleri ve STA imzalanmış ülkeler haricindeki tüm dünya ülkeleri.

Bu belge ticaret konusu malın;

1. Hangi ülkede üretildiğinin ispatında
2. Ham veya yarı mamul halde bir başka ülkede tamamlayıcı işlem görmesi durumunda tamamlayıcı işlemi yapan ülkenin ispatında kullanılır.
3. Ticarete konu malın özelliğine göre belirlenen Harmonize Gümrük tarife esaslarına göre gerekli durumlar için gümrük müşavirine danışınız
   Ülkeler birbirinden yaptığı ithalatlarda ithal ürünlerinin hangi ülke menşeli olduğunu bilmek isterler. Çünkü ithalat işlemlerinde, ürünlerin menşeine göre muameleye tabi tutulması gerekmektedir.

Ürünlerin Menşeine Göre Muameleye Tabi Tutulması Durumları
Ürünün hangi ülke menşeli olduğu gümrük işlemleri açısından aşağıdaki hususlar üzerinde doğrudan etkilidir.

• Gümrük vergilerinin hesaplanması
• Kota ve anti-damping önlemleri benzeri araçların uygulanmasının takibi vasıtasıyla dış ticaretin kontrol edilmesi

Menşe Belgesinde Bulunması Gereken Bilgiler

Menşe Şahadetnamelerinde aşağıda yazılı bilgiler bulunur:

• Eşyayı gönderenin adı, soyadı ve adresi
• Alıcısının adı, soyadı ve adresi
• Kapların marka, numara, cins ve sayıları
• Eşyanın cinsi ve nevi, daralı ve saf ağırlıkları ile kıymeti ve yollama şekli,
• Şahadetnameyi veren makamın tasdik şerhi (Tarih, imza ile mühür ve kaşesi),
• Menşe Şahadetnamesi, eşyanın o memlekette geçirdiği işçilik ve işlemlerden ötürü o memleket menşeli sayılarak verilmiş ise bu hususun etraflı bir şekilde açıklanması.

Belgenin dolduruluş şekli;

1. İhracatçının isim ve adres bilgileri
2. Alıcı isim ve adres bilgileri,
3. Taşıma şekline ilişkin bilgiler (Deniz, hava, kara)
4. Paketlerin marka ve sayıları
5. Brüt ağırlık
6. Fatura numarası istenirse ve diğer bilgiler
7. Gümrüğün onay alanı; İhracatçı veya temsilcisinin hazırladığı gün ve tarihi kaydedeceği ve kaşe imzasını uygulayacağı bölüm

(FORM A) Özel Menşe Şahadetnamesi

Bazı ülkelerin (özellikle sanayileşmiş ülkeler) gelişmekte olan ülkelerden sanayi malları ithalatında, bu ülkelerin sanayileşmesine katkı sağlamak amacıyla Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi (GPS) çerçevesinde belirli tavizli gümrük oranlarına konu mallar ile ilgili preferanslar sağlayabilmeleri için gerekli olan bir menşe şahadetnamesi türüdür. Gelişmekte olan ülkelere bu anlamda preferans sağlayan ülkeler şunlardır:  ABD, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, İsviçre, Kanada, Avustralya, Rusya, Polonya, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri, Rusya, Ukrayna, Moldovya, Japonya, Kanada, ABD, Kazakistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Gürcistan, Tacikistan, Özbekistan, Yeni Zelanda.

Yukarıda sayılan ülkeler ile Türkiye arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasına göre bu belge hazırlanarak onaylanır. Türkiye den ihraç edilen ürünler için gerekli özel menşe şahadetnameleri, firmalar tarafından tanzim edilmekte, ticaret odaları ve Dış Ticaret Müsteşarlığı’na bağlı taşra birimleri tarafından onaylanmaktadır.

Özel Menşe Şahadetnamelerinin mal sevkiyatının gerçekleşmesinden sonra da düzenlenmesi mümkündür. Onay işlemi yapılmış Özel Menşe Şahadetnamesi’nin kayıp veya tahrip olduğu durumlarda ise yeni bir belge düzenlenerek onaylanır.
Belgenin dolduruluş şekli;

1. İhracatçının isim ve adres bilgileri
2. Alıcı isim ve adres bilgileri,
3. Taşıma şekline ilişkin bilgiler (Deniz, hava, kara)
   B kutusuna çıkış ülkesi ülke
4. Boş
5. Sıra No
6. Paketlerin marka ve sayıları
7. Malların fatura ve paket listesine göre uyumlu tanımı yazılır.
8. Menşei ülke/ ülkeler
9. Brüt ağırlık
10. Fatura numarası istenir ise;
11. Gümrüğün onay alanı
12. İhracatçı veya temsilcisinin hazırladığı gün ve tarihi kaydedeceği ve kaşe imzasını uygulayacağı bölüm.

ABC Formu

Sadece ticaret odaları tarafından onaylanan ve çeşitli ülkelere her türlü ürünün ihracatında kullanılan menşe şahadetnamesi türüdür. Bu belge A, B ve C olmak üzere üç nüshadan oluşmaktadır. C nüshası Oda da kalır.

Oda üyelerinin (ABC) Formu nu onaylatmak üzere Oda ya başvuruları sırasında, eğer söz konusu belge muhteviyatı malın üreticileri kendileri ise kapasite raporu veya malın üreticisi olduğuna dair diğer belgeler ile malın satış faturasının birer örneğini ibraz etmeleri, belgenin usulüne uygun olarak doldurulmuş ve 8. kolonun sağ tarafının firma tarafından kaşelenmiş, imzalanmış olması yeterlidir.

Eğer belge muhteviyatı malın üreticisi, ihracatı yapan firma değilse, satış faturası, malın temin ediliş faturaları ve üretici firmanın kapasite raporu aranmaktadır. Üreticinin kapasite raporu olmadığı takdirde, üretici firmanın ihracata konu malları ürettiğine dair ibraz edebileceği diğer belgeler yeterli görülmektedir.
İhracatçı firmanın istemi üzerine, ihracattan(malın sevkinden) sonra da Menşe Şahadetnamesi (ABC) Formu düzenlenebilmekte ve Oda tarafından onay işlemi yapılabilmektedir.